لینک های روزانه
    آمار بازدید
    بازدیدکنندگان تا کنون : ۶۰۸٫۴۱۷ نفر
    بازدیدکنندگان امروز : ۱۱۰ نفر
    تعداد یادداشت ها : ۲۳۷
    بازدید از این یادداشت : ۵۱۰

    پر بازدیدترین یادداشت ها :
    در میانِ رُباعیّاتِ موجود در کلّیّاتِ شیخِ أجل سعدی ـ که مَعَ الأسف، بسیار کم هم موردِ توجّه واقع شده است ـ ، رُباعیی هست از این قرار:

    شمع ارچه به گریه جانگدازی می کرد
    گریه زده، خندۀ مجازی می کرد
    آن شوخ، سَرَش را ببُریدند و هنوز،
    اِستاده بُد و زبان درازی می کرد

    این، موافقِ ضبطِ ویراستِ زنده یاد محمّدعلیِ فروغی است ( کلّیّات سعدی، چ أَمیرکبیر، ص ۶۷۰ )، و به گمانِ من، مُفیدِ معنایِ روشن و دُرُستی نتوانَد بود.

    بیتِ نخست، بیانگرِ این معناست که: هرچند شمع سخت می گریست و با این گریستن جانِ خود را می گداخت، براستی می گریست و خنده اش راستین نبود!

    گوئیا سخن، عَیبناک است، و در جایی که هر دو لَت بر یک مفهوم دَلالت می کند، مَحمِلی برایِ کاربُردِ " ارچه " فرا نظر نمی آید.

    پیشنِهادِ من آنست که جایِ "خنده" و"گریه" را در مصراعِ دوم عوض کنیم: " خنده زده گریۀ مجازی می کرد" . بدین شیوه و با این " تصحیحِ قیاسی " ، معنایِ هر دو بیت سَرراست و مُنسَجِم می شود:
    " هرچند شمع بسَختی می گریست، در واقع می خندید و گریستنش مَجازی بود، و اگرچه سرش را بُریده بودند، همچنان گُستاخانه بر جایِ خود ایستاده بود و زبان درازی می کرد".

    با آن که ضبطِ این رُباعی را در شماری از نسخِ چاپی و خطیِ آثارِ سعدی بَررَسیده و بازجُسته ام، تاکنون بر نُسخه ای که موافقِ این خوانِشِ پیشنِهادی باشد وقوف نیافته ام؛ لِهذا آن را چونان " تصحیحی قیاسی " مجالِ طرح می دِهَم ؛ بو که قبول افتد!

    یادآوری:
    در بعضِ چاپهایِ آثارِ سعدی، در خوانِش وضبطِ مصراعِ چهارمِ این رُباعی، سهوی افتاده است، و آن، این که به جایِ " اِستاده بُد و..." (= ایستاده بود و ...)، خوانده اند: "استاده بدو ..."(=ایستاده به او ...) ! ؛ و ای بسا از همین رو، در معنایِ بیت نیز چُنین نوشته اند: "... به کسی که سرِ او را قیچی کرده است زبان درازی می کند " ( رُباعیّاتِ شیخ شیراز سعدی ، به کوششِ اسکندریِ اَرسَنجانی، چ۲، ۱۳۸۴ه. ش.، ص ۷۹).
    پنجشنبه ۲۰ شهريور ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۱۶
    نظرات



    نمایش ایمیل به مخاطبین





    نمایش نظر در سایت

    محمد رضا شیخی نصرآبادی
    ۱۶ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۴۰
    سلام و عرض ادب
    مشکل ظاهرا از اینجا شروع شده که استاد گرامی جناب جهانبخش (گریه زده) را به معنی (به راستی می گریست )گرفته اند. به نظر این کمترین گریه زده را به معنی لغت نامه ای کلمه ( گریسته و به گریه افتاده) بیاوریم مشکل حل شده و نیازی به تصحیح قیاسی نباشد.
    شمع اگرچه با حالت گریه یا به سبب گریه جانگدازی می کرد اشک ریزان می خندید ( خنده شمع مجازی است در برابر گریه شمع که حقیقی است)