(«قاعِدۀ دَه۟ دَقیقه»! ـ 2)
آن شیوۀ بَرنامه ریزی برایِ استفادۀ بهتر از فُرصَتها که تَحتِ عِنوانِ «قاعِدۀ دَه۟ دَقیقه» مَجالِ طَرح یافت، در زَمینه هایِ گوناگون قابِلِ استِفاده است، و از جُمله، در بیشتر مَأ۟نوس۟ شُدن با قُرآنِ کَریم و مَفاهیمِ قُرآنی.
بسیاری هَستَند که در درازنایِ عُمرِ خود، یک بار هم مُحتَوایِ قُرآن را مُطالَعَه نکرده اند. شایَد برایِ إِدراکِ ثَوابِ روخوانیِ قُرآن، بَخشهائی از مُصحَفِ شَریف یا هَمۀ آن را از رو خوانده باشَند ـ که البتّه عَمَلِ ارزِشمَند و مَأ۟جوری نیز هَست ـ، لیک أَغلَب۟ مَعانی و مُحتَوایِ قُرآن را نَخوانده اند. بَرخی حَتّیٰ مُتَشرِّع و دین۟ وَرز و أَهلِ شرکت در مَحافِل و مَجالِسِ دینی اند، ولی چون از دُشواریِ فَهمِ دَقائِقِ حَقائِقِ قُرآن هَراسیده اند و فَهمِ قُرآن را موکول و مَنوط به مُقَدَّماتی بیشُمار و دُشواریاب گَردانیده اند (که پندارِ بسیار ناصَوابی است)، یک بار هم تَرجَمۀ قُرآن را نَخوانده اند؛ ... و این خُسرانی است عَظیم!
می توان تَنها با دَه۟ دَقیقه مُطالَعَۀ روزانۀ تَرجَمۀ قُرآن، در مُدَّتی کوتاه، یک دَورِ کامِل تَرجَمۀ کتابِ خُدا را با تأمُّل و تأنّی مُطالَعَه کرد؛ و این کاری است که اَرج و أَج۟رِ بسیار دارَد. 1 . دربارۀ "قِرائَتِ تَرجَمۀ قُرآن و فَضیلَتِ آن"، در مقاله ای تَحتِ هَمین عِنوان (چاپ۟ شُده در: مَزدَک۟ نامه، صص 1 ـ 16) سخن گُفته ام.
اگر دَر هَر دَه۟ دَقیقه دَه۟ صَفحه از کتابهایِ عادی را مُطالعه می کُنیم، دَستِ کَم دو صَفحه از تَرجَمۀ قُرآنِ کَریم را می تَوانیم با درَنگ و تَأمُّل بخوانیم. قُرآنِ کَریم، در غالِبِ چاپهایِ مُتَعارَفِ آن، اَندَکی بیش از ششصَد صَفحه دارَد. با خواندَنِ روزانه دو صَفحه از تَرجمۀ قُرآن، در کَمتَر از یازده۟ ماه، مَتنِ کامِلِ تَرجَمۀ کتابِ خُدا را مُطالعه کَرده ایم. اگر روزی دَه صَفحه بخوانیم، تَقریبًا دو ماهه مُطالعۀ تَرجَمۀ کُلِّ قُرآن را به پایان می بَریم. ... دِریغمان نمی آیَد که در این باره کوتاهی می کُنیم؟! ... .
شیخِ مَشایخِ بُزُرگوارِ ما، رِجالی و مُحَدِّثِ عالیٖ مِقدار، علّامه آیة الله حاج شی۟خ محمَّدتَقیِ شیخِ شوشتری ـ رِض۟وانُ اللهِ تَعالیٰ عَلَی۟ه ـ در مُصاحبه ای که به سالِ 1364 هـ. ش. با مَجَلّۀ کیهانِ فَرهَنگی کرده است، یک جا دربارۀ یک نُسخۀ خَطّیِ قُرآنِ کریم که در اختیار داشته است و بر آن حاشیه نوشته 2 . این حَواشی، پَسان۟ تَر در دو جلد و زیرِ نامِ حواشیِ مُصحَف به اِهتِمامِ آقایِ بِهرادِ جَع۟فَری ـ حَفِظَهُ اللهُ تَعالیٰ وَ رَعاه! ـ به چاپ رَسید. ، می گویَد:
«... این هم قُرآنِ عَجیبی اسـت. ... ... چیزِ عَجیبی است که اینجا آخرش نوشته: "هذا المصحف الرابع و السّبعون من المصاحف الّتی کتبتُها" یعنی: این قُرآنِ هفتاد و چهارمی است که نوشته ام. خیلی از مَردُمند که در عُمرشان 74 بار قُرآن نمی خوانند! این کاتِب 74 بار قُرآن را نـوشته، باز هم ننوشته کـه دیگر نخواهَم نوشت یا دیگر وقتِ مرگِ من است. شاید بعد از این باز هم نوشته باشد. تاریخش هم 1072است ... ...» 3 . کیهانِ فَرهَنگی (مَجَلّه)، فَروردینِ 1364 هـ. ش.، ش 13، ص 6. .
دربابِ أبوالفَوارِس حُسَي۟ن بن عَلیّ بن حسينِ دی۟لَمی یِ کاتِب، مَعروف به ابن الخازِن (فـ: 499 ـ و به قولی: 502 ـ هـ. ق.)، که خَطّی نیکو داشته و در کتابَت در روزگارِ خویش یکتا بوده و از مَشایخِ حَدیثِ شَریف نیز در شُمار است، گُفته اند: وی ـ که هَفتادسالی بزیست ـ در عُمرِ خود پانصَد مُصحَفِ کامِل کتابَت کرده است 4 . در وصفِ کَثرَتِ کتابَتِ او، این را هم آورده اند که سه دوره کتابِ الأَغانی یِ أَبوالفَرَجِ اصفهانی و بارها کتابِ مَقاماتِ حَریری را هم کِتابَت کرده بوده است.
(وَصفِ یکی از این دوره هایِ الأَغانی را که در بیست مُجَلَّد کِتابَت گَردیده بوده و یکی از صاحب۟ مَن۟صِبان وَقف کرده بوده است، در بَعضِ مُؤَلَّفاتِ قُدَما می تَوان دید.
نگر: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: 1، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، 1420 هـ. ق.، 6 / 158.)
. 5 . دربارۀ این مَرد و أَخبارش، نگر:
وَفَيات الأَعيان وَ أَنباء أَبناءِ الزَّمان، ابن خَلِّكان، تَحقيق: إِحسان عَبّاس، بَی۟روت: دارالثَّقافة، 2 / 191؛ و: الكامِل فی التّاريخ، عِزّالدّين أَبوالحَسَن عَلیّ بن أَبی الكرم مُحَمَّد بن مُحَمَّد بن عَبدالكَريم بن عَبدالواحِد الشَّي۟بانیّ المَعروف بـ: ابنِ الأَثير، بَي۟روت: دار صادِر لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر ـ و ـ دار بَي۟روت لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر،1386 هـ. ق. /1966 م.، 10 / 415 و 474؛ و: تاريخ الإِسلام وَ وَفَیات المَشاهیر وَ الأَعلام، شَمس الدّین أَبوعَبدِالله مُحَمَّد بن أَحمَد بن عُثمان الذَّهَبیّ، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ وَ عَلَّقَ عَلَی۟هِ: الدُّکتور بَشّار عَوّاد مَعروف، ط: 1، بَي۟روت: دار الغَرب الإِسلامیّ، 1424 هـ. ق.، 11 / 32؛و: هَمان، تَحقيق: الدُّکتور عُمَر عَبدالسَّلام تَد۟مُرى، ط: 1، بَي۟روت: دار الكِتاب العَرَبیّ، 1415 هـ. ق.، 35 / 57 ؛و: البِدايَة وَ النِّهايَة، أَبوالفِداء إسماعيل بن كثير الدِّمَشقیّ، حَقَّقَهُ وَ دَقَّقَ أُصُولَه وَ عَلَّقَ حواشِيَه: عَلی شيری، بَی۟روت: دار إِحياء التُّراثِ ال۟عَرَبیّ، 1408 هـ. ق.، 12 / 210 ؛ و: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: 1، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، 1420 هـ. ق.، 12/ 273.
براستی توفیقی بُزُرگ و غِب۟طه بَرانگیزست! اگر این مَرد روزانه در حُدودِ یک جُزءِ کامِل از قُرآنِ کَریم را کِتابَت کرده باشَد، کِتابَتِ یک مُص۟حَف را بیش و کم در یک ماه به پایان بُرده؛ سالانه دوازده مُص۟حَف نوشته؛ در دَه۟ سال یکصَد و بیست مُص۟حَف کتابَت کرده؛ و کتابَتِ پانصَد مُص۟حَف چَند دَه۟ سال به درازا کَشیده. ... حَتّیٰ با صَرفِ نَظَر از سَعادَتی که در نَشرِ قُرآنِ کَریم نَصیبِ این مَردِ کوشا و پویا گردیده است ـ آن هم در زَمانی که صَنعَتِ چاپ در میان نَبوده ـ، صِرفِ خواندنِ دَقیق و حوصَله مَندانۀ پان۟صَدبارۀ مُص۟حَفِ کامِل (که لازمۀ کتابَتِ مُص۟حَف است)، توفیقی است بسیار بسیار بُزُرگ! ... هَنِیئًا لِأَر۟بَابِ النَّعِیمِ نَعِیمهُم!
آن شیوۀ بَرنامه ریزی برایِ استفادۀ بهتر از فُرصَتها که تَحتِ عِنوانِ «قاعِدۀ دَه۟ دَقیقه» مَجالِ طَرح یافت، در زَمینه هایِ گوناگون قابِلِ استِفاده است، و از جُمله، در بیشتر مَأ۟نوس۟ شُدن با قُرآنِ کَریم و مَفاهیمِ قُرآنی.
بسیاری هَستَند که در درازنایِ عُمرِ خود، یک بار هم مُحتَوایِ قُرآن را مُطالَعَه نکرده اند. شایَد برایِ إِدراکِ ثَوابِ روخوانیِ قُرآن، بَخشهائی از مُصحَفِ شَریف یا هَمۀ آن را از رو خوانده باشَند ـ که البتّه عَمَلِ ارزِشمَند و مَأ۟جوری نیز هَست ـ، لیک أَغلَب۟ مَعانی و مُحتَوایِ قُرآن را نَخوانده اند. بَرخی حَتّیٰ مُتَشرِّع و دین۟ وَرز و أَهلِ شرکت در مَحافِل و مَجالِسِ دینی اند، ولی چون از دُشواریِ فَهمِ دَقائِقِ حَقائِقِ قُرآن هَراسیده اند و فَهمِ قُرآن را موکول و مَنوط به مُقَدَّماتی بیشُمار و دُشواریاب گَردانیده اند (که پندارِ بسیار ناصَوابی است)، یک بار هم تَرجَمۀ قُرآن را نَخوانده اند؛ ... و این خُسرانی است عَظیم!
می توان تَنها با دَه۟ دَقیقه مُطالَعَۀ روزانۀ تَرجَمۀ قُرآن، در مُدَّتی کوتاه، یک دَورِ کامِل تَرجَمۀ کتابِ خُدا را با تأمُّل و تأنّی مُطالَعَه کرد؛ و این کاری است که اَرج و أَج۟رِ بسیار دارَد. 1 . دربارۀ "قِرائَتِ تَرجَمۀ قُرآن و فَضیلَتِ آن"، در مقاله ای تَحتِ هَمین عِنوان (چاپ۟ شُده در: مَزدَک۟ نامه، صص 1 ـ 16) سخن گُفته ام.
اگر دَر هَر دَه۟ دَقیقه دَه۟ صَفحه از کتابهایِ عادی را مُطالعه می کُنیم، دَستِ کَم دو صَفحه از تَرجَمۀ قُرآنِ کَریم را می تَوانیم با درَنگ و تَأمُّل بخوانیم. قُرآنِ کَریم، در غالِبِ چاپهایِ مُتَعارَفِ آن، اَندَکی بیش از ششصَد صَفحه دارَد. با خواندَنِ روزانه دو صَفحه از تَرجمۀ قُرآن، در کَمتَر از یازده۟ ماه، مَتنِ کامِلِ تَرجَمۀ کتابِ خُدا را مُطالعه کَرده ایم. اگر روزی دَه صَفحه بخوانیم، تَقریبًا دو ماهه مُطالعۀ تَرجَمۀ کُلِّ قُرآن را به پایان می بَریم. ... دِریغمان نمی آیَد که در این باره کوتاهی می کُنیم؟! ... .
شیخِ مَشایخِ بُزُرگوارِ ما، رِجالی و مُحَدِّثِ عالیٖ مِقدار، علّامه آیة الله حاج شی۟خ محمَّدتَقیِ شیخِ شوشتری ـ رِض۟وانُ اللهِ تَعالیٰ عَلَی۟ه ـ در مُصاحبه ای که به سالِ 1364 هـ. ش. با مَجَلّۀ کیهانِ فَرهَنگی کرده است، یک جا دربارۀ یک نُسخۀ خَطّیِ قُرآنِ کریم که در اختیار داشته است و بر آن حاشیه نوشته 2 . این حَواشی، پَسان۟ تَر در دو جلد و زیرِ نامِ حواشیِ مُصحَف به اِهتِمامِ آقایِ بِهرادِ جَع۟فَری ـ حَفِظَهُ اللهُ تَعالیٰ وَ رَعاه! ـ به چاپ رَسید. ، می گویَد:
«... این هم قُرآنِ عَجیبی اسـت. ... ... چیزِ عَجیبی است که اینجا آخرش نوشته: "هذا المصحف الرابع و السّبعون من المصاحف الّتی کتبتُها" یعنی: این قُرآنِ هفتاد و چهارمی است که نوشته ام. خیلی از مَردُمند که در عُمرشان 74 بار قُرآن نمی خوانند! این کاتِب 74 بار قُرآن را نـوشته، باز هم ننوشته کـه دیگر نخواهَم نوشت یا دیگر وقتِ مرگِ من است. شاید بعد از این باز هم نوشته باشد. تاریخش هم 1072است ... ...» 3 . کیهانِ فَرهَنگی (مَجَلّه)، فَروردینِ 1364 هـ. ش.، ش 13، ص 6. .
دربابِ أبوالفَوارِس حُسَي۟ن بن عَلیّ بن حسينِ دی۟لَمی یِ کاتِب، مَعروف به ابن الخازِن (فـ: 499 ـ و به قولی: 502 ـ هـ. ق.)، که خَطّی نیکو داشته و در کتابَت در روزگارِ خویش یکتا بوده و از مَشایخِ حَدیثِ شَریف نیز در شُمار است، گُفته اند: وی ـ که هَفتادسالی بزیست ـ در عُمرِ خود پانصَد مُصحَفِ کامِل کتابَت کرده است 4 . در وصفِ کَثرَتِ کتابَتِ او، این را هم آورده اند که سه دوره کتابِ الأَغانی یِ أَبوالفَرَجِ اصفهانی و بارها کتابِ مَقاماتِ حَریری را هم کِتابَت کرده بوده است.
(وَصفِ یکی از این دوره هایِ الأَغانی را که در بیست مُجَلَّد کِتابَت گَردیده بوده و یکی از صاحب۟ مَن۟صِبان وَقف کرده بوده است، در بَعضِ مُؤَلَّفاتِ قُدَما می تَوان دید.
نگر: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: 1، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، 1420 هـ. ق.، 6 / 158.)
. 5 . دربارۀ این مَرد و أَخبارش، نگر:
وَفَيات الأَعيان وَ أَنباء أَبناءِ الزَّمان، ابن خَلِّكان، تَحقيق: إِحسان عَبّاس، بَی۟روت: دارالثَّقافة، 2 / 191؛ و: الكامِل فی التّاريخ، عِزّالدّين أَبوالحَسَن عَلیّ بن أَبی الكرم مُحَمَّد بن مُحَمَّد بن عَبدالكَريم بن عَبدالواحِد الشَّي۟بانیّ المَعروف بـ: ابنِ الأَثير، بَي۟روت: دار صادِر لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر ـ و ـ دار بَي۟روت لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر،1386 هـ. ق. /1966 م.، 10 / 415 و 474؛ و: تاريخ الإِسلام وَ وَفَیات المَشاهیر وَ الأَعلام، شَمس الدّین أَبوعَبدِالله مُحَمَّد بن أَحمَد بن عُثمان الذَّهَبیّ، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ وَ عَلَّقَ عَلَی۟هِ: الدُّکتور بَشّار عَوّاد مَعروف، ط: 1، بَي۟روت: دار الغَرب الإِسلامیّ، 1424 هـ. ق.، 11 / 32؛و: هَمان، تَحقيق: الدُّکتور عُمَر عَبدالسَّلام تَد۟مُرى، ط: 1، بَي۟روت: دار الكِتاب العَرَبیّ، 1415 هـ. ق.، 35 / 57 ؛و: البِدايَة وَ النِّهايَة، أَبوالفِداء إسماعيل بن كثير الدِّمَشقیّ، حَقَّقَهُ وَ دَقَّقَ أُصُولَه وَ عَلَّقَ حواشِيَه: عَلی شيری، بَی۟روت: دار إِحياء التُّراثِ ال۟عَرَبیّ، 1408 هـ. ق.، 12 / 210 ؛ و: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: 1، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، 1420 هـ. ق.، 12/ 273.
براستی توفیقی بُزُرگ و غِب۟طه بَرانگیزست! اگر این مَرد روزانه در حُدودِ یک جُزءِ کامِل از قُرآنِ کَریم را کِتابَت کرده باشَد، کِتابَتِ یک مُص۟حَف را بیش و کم در یک ماه به پایان بُرده؛ سالانه دوازده مُص۟حَف نوشته؛ در دَه۟ سال یکصَد و بیست مُص۟حَف کتابَت کرده؛ و کتابَتِ پانصَد مُص۟حَف چَند دَه۟ سال به درازا کَشیده. ... حَتّیٰ با صَرفِ نَظَر از سَعادَتی که در نَشرِ قُرآنِ کَریم نَصیبِ این مَردِ کوشا و پویا گردیده است ـ آن هم در زَمانی که صَنعَتِ چاپ در میان نَبوده ـ، صِرفِ خواندنِ دَقیق و حوصَله مَندانۀ پان۟صَدبارۀ مُص۟حَفِ کامِل (که لازمۀ کتابَتِ مُص۟حَف است)، توفیقی است بسیار بسیار بُزُرگ! ... هَنِیئًا لِأَر۟بَابِ النَّعِیمِ نَعِیمهُم!
۱.
. دربارۀ "قِرائَتِ تَرجَمۀ قُرآن و فَضیلَتِ آن"، در مقاله ای تَحتِ هَمین عِنوان (چاپ۟ شُده در: مَزدَک۟ نامه، صص ۱ ـ ۱۶) سخن گُفته ام.
۲.
. این حَواشی، پَسان۟ تَر در دو جلد و زیرِ نامِ حواشیِ مُصحَف به اِهتِمامِ آقایِ بِهرادِ جَع۟فَری ـ حَفِظَهُ اللهُ تَعالیٰ وَ رَعاه! ـ به چاپ رَسید.
۳.
. کیهانِ فَرهَنگی (مَجَلّه)، فَروردینِ ۱۳۶۴ هـ. ش.، ش ۱۳، ص ۶.
۴.
. در وصفِ کَثرَتِ کتابَتِ او، این را هم آورده اند که سه دوره کتابِ الأَغانی یِ أَبوالفَرَجِ اصفهانی و بارها کتابِ مَقاماتِ حَریری را هم کِتابَت کرده بوده است.
(وَصفِ یکی از این دوره هایِ الأَغانی را که در بیست مُجَلَّد کِتابَت گَردیده بوده و یکی از صاحب۟ مَن۟صِبان وَقف کرده بوده است، در بَعضِ مُؤَلَّفاتِ قُدَما می تَوان دید.
نگر: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: ۱، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، ۱۴۲۰ هـ. ق.، ۶ / ۱۵۸.)
(وَصفِ یکی از این دوره هایِ الأَغانی را که در بیست مُجَلَّد کِتابَت گَردیده بوده و یکی از صاحب۟ مَن۟صِبان وَقف کرده بوده است، در بَعضِ مُؤَلَّفاتِ قُدَما می تَوان دید.
نگر: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: ۱، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، ۱۴۲۰ هـ. ق.، ۶ / ۱۵۸.)
۵.
. دربارۀ این مَرد و أَخبارش، نگر:
وَفَيات الأَعيان وَ أَنباء أَبناءِ الزَّمان، ابن خَلِّكان، تَحقيق: إِحسان عَبّاس، بَی۟روت: دارالثَّقافة، ۲ / ۱۹۱؛ و: الكامِل فی التّاريخ، عِزّالدّين أَبوالحَسَن عَلیّ بن أَبی الكرم مُحَمَّد بن مُحَمَّد بن عَبدالكَريم بن عَبدالواحِد الشَّي۟بانیّ المَعروف بـ: ابنِ الأَثير، بَي۟روت: دار صادِر لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر ـ و ـ دار بَي۟روت لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر،۱۳۸۶ هـ. ق. /۱۹۶۶ م.، ۱۰ / ۴۱۵ و ۴۷۴؛ و: تاريخ الإِسلام وَ وَفَیات المَشاهیر وَ الأَعلام، شَمس الدّین أَبوعَبدِالله مُحَمَّد بن أَحمَد بن عُثمان الذَّهَبیّ، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ وَ عَلَّقَ عَلَی۟هِ: الدُّکتور بَشّار عَوّاد مَعروف، ط: ۱، بَي۟روت: دار الغَرب الإِسلامیّ، ۱۴۲۴ هـ. ق.، ۱۱ / ۳۲؛و: هَمان، تَحقيق: الدُّکتور عُمَر عَبدالسَّلام تَد۟مُرى، ط: ۱، بَي۟روت: دار الكِتاب العَرَبیّ، ۱۴۱۵ هـ. ق.، ۳۵ / ۵۷ ؛و: البِدايَة وَ النِّهايَة، أَبوالفِداء إسماعيل بن كثير الدِّمَشقیّ، حَقَّقَهُ وَ دَقَّقَ أُصُولَه وَ عَلَّقَ حواشِيَه: عَلی شيری، بَی۟روت: دار إِحياء التُّراثِ ال۟عَرَبیّ، ۱۴۰۸ هـ. ق.، ۱۲ / ۲۱۰ ؛ و: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: ۱، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، ۱۴۲۰ هـ. ق.، ۱۲/ ۲۷۳.
وَفَيات الأَعيان وَ أَنباء أَبناءِ الزَّمان، ابن خَلِّكان، تَحقيق: إِحسان عَبّاس، بَی۟روت: دارالثَّقافة، ۲ / ۱۹۱؛ و: الكامِل فی التّاريخ، عِزّالدّين أَبوالحَسَن عَلیّ بن أَبی الكرم مُحَمَّد بن مُحَمَّد بن عَبدالكَريم بن عَبدالواحِد الشَّي۟بانیّ المَعروف بـ: ابنِ الأَثير، بَي۟روت: دار صادِر لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر ـ و ـ دار بَي۟روت لِلطِّباعَةِ وَ النَّشر،۱۳۸۶ هـ. ق. /۱۹۶۶ م.، ۱۰ / ۴۱۵ و ۴۷۴؛ و: تاريخ الإِسلام وَ وَفَیات المَشاهیر وَ الأَعلام، شَمس الدّین أَبوعَبدِالله مُحَمَّد بن أَحمَد بن عُثمان الذَّهَبیّ، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ وَ عَلَّقَ عَلَی۟هِ: الدُّکتور بَشّار عَوّاد مَعروف، ط: ۱، بَي۟روت: دار الغَرب الإِسلامیّ، ۱۴۲۴ هـ. ق.، ۱۱ / ۳۲؛و: هَمان، تَحقيق: الدُّکتور عُمَر عَبدالسَّلام تَد۟مُرى، ط: ۱، بَي۟روت: دار الكِتاب العَرَبیّ، ۱۴۱۵ هـ. ق.، ۳۵ / ۵۷ ؛و: البِدايَة وَ النِّهايَة، أَبوالفِداء إسماعيل بن كثير الدِّمَشقیّ، حَقَّقَهُ وَ دَقَّقَ أُصُولَه وَ عَلَّقَ حواشِيَه: عَلی شيری، بَی۟روت: دار إِحياء التُّراثِ ال۟عَرَبیّ، ۱۴۰۸ هـ. ق.، ۱۲ / ۲۱۰ ؛ و: کتاب الوافی بالوَفَیات، صَلاح الدّین خَلیل بن أَیبَک الصَّفَدیّ، تَحقیق و اِعتِناء: أَحمَد الأَرناؤوط ـ و ـ تُرکی مُصطَفَیٰ، ط: ۱، بَی۟روت: دار إِحیاءِ التُّراثِ العَرَبیّ، ۱۴۲۰ هـ. ق.، ۱۲/ ۲۷۳.
سه شنبه ۹ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱:۴۶
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .
تذکر سودمندی بود. خدا خیرتان دهد. امیدوارم توفیق عمل به آن را پیدا کنیم.
نکته ای در خصوص یک نام به ذهن قاصر بنده رسید، باشد که به کار جوینده ای بیاید . آن چه در پسِ نامِ محقّق کتابِ الوافی بالوفیات آمده ، اشاره به تبارِ آلبانیایی آن شخص است .الأرناؤوط که ابتدا تنها به یک سنجاق یا ایالت در آن ناحیه اطلاق می شد بعدها برای نامیدن کلّ مملکت آلبانی که قرن ها تحت تسلّط امپراطوری عثمانی بود استفاده شد .قضا را بسیاری از دولت مردان و اهل قلم از آن سرزمین به خدمت دیوان سالاری عثمانی رسیدند.لااقل از سی وزیر اعظم می توان نام برد همچنین بسیاری از غلامانِ سرایی(قاپی قولو) که دلیل آن نظام گستردۀ دِوشیرمه(تربیت کودکان خردسال مسیحی برای تأمین نیروی انسانی غیر وابسته به خانواده و طایفه)بود که در ممالک مفتوحۀ مسیحی اعمال می شد.
پسوند الأَرناووط که شهرت محققِ کتاب الوافی بالوفیات است اشاره به تبار آلبانیایی وی دارد . آلبانی پس از پیوستن به امپراطوری عثمانی به عنوان یک ایالت یا همان سنجاق ، و با استقرار نظام دِوشیرمَه (تربیت اسلامی کودکان مسیحی و استفاده از آنان در اداره ی امپراطوری) وزرا و ادبای بسیاری از این ناحیه ی تحت حاکمیت عثمانی به ظهور رسید .لااقل از سی وزیر اعظم می توان نام برد . همچنین بسیاری از غلامان سرایی(قاپی قولو) از درون همین نظام به خدمت در دربار درآمدند.جسارتاً جهت اطّلاع بعض دوستان جوان قلمی شد.ارادتمند احمدی مرند