از بی۟تهایِ حِکمَت‌آمیزی که می‌سَزَد هَر مُسَلمانِ راستین در حَیاتِ فَردی و اِجتِماعی آن را نُص۟بُ‌ال۟عَینِ خویش سازَد، یکی این است:
وَ إِذا اف۟تَقَرتَ إِلَی الذَّخَائِرِ لَم۟ تَجِد۟
ذُخ۟رًا یَکُونُ کَصَالِحِ ال۟أَعمَالِ
(یَعنی: هرگاه که تو را به اندوخته‌ها و پَس‌اندازها حاجَت اُفتَد، هیچ اندوخته و پَس‌اندازی چونان أَعمالِ صالِح نمی‌یابی؛ ... و در یک کلام: بِهتَرین اندوخته و پَس‌اندازِ آدَمی، عَمَلِ صالِح است).
وان۟گَهی، راستی را، از نَغ۟ز۟بازی‌هایِ روزگار است که این کَلِمۀ حِکمَت که عُلَمایِ مُسَلمان از دیرباز در کُتُبِ تاریخ و أَدَب و مَواعِظ بدان گُواهی جُسته‌اند ـ از جُمله شیخِ نَبیل تَقی‌الدّینِ کَف۟عَمی در کتابِ مُحاسَبَة النَّف۟سِ نامبُردارش ـ، چُنان که در شُماری از آن کُتُب مُصَرَّح است، از سَرایَنده‌ای است نَصرانی و بَس بی‌پَروا که مُقَرَّبِ دربارِ بَنی‌أُمَیّه بوده است، یعنی: غياث بنِ غوثِ تَغ۟لبی مَعروف به «أَخ۟طَل» 1 که به وَقاحَت و بَذائَت و سَلاطَتِ لِسان نیز مَنسوب است!!! و به قولی، او را از هَمین روی۟ «أَخ۟طَل» خوانده‌اند که یکی از مَعانیِ آن "تَبَه۟سُخَن" و "یاوه‌گو" است!
باری، چه باک؟!
در نَهج‌البَلاغَه یِ شَریف ( نَهج‌البَلاغَة، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ: الشَّیخ قَیس بَهجَت العَطّار، ط : 1، قُم: مُؤَسَّسة الرّافِد، 1431 هـ.ق.، ص 641، ش 74) خوانده‌ایم: «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ؛ فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَلَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ»، و در کتابِ شَریفِ کافی ( الرَّوضَة مِنَ الكافی، أَبوجَعفَر مُحَمَّد ب۟ن يَعقوب ب۟ن إِسحاق الكُلَي۟نیّ الرّازی، صَحَّحَه وَ قابَلَهُ وَ عَلَّقَ عَلَيْه: عَلی‌أَكبَر الغَفّاری، ط: 2، طهران: دار الكُتب الإِسلاميَّة، 1389 هـ.ق. / 1348 هـ.ش.، ص 167، ش 186) از قولِ إِمامِ صادِق ـ عَلَی۟هِ السَّلام ـ آمده است: «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَحَيْثُمَا وَجَدَ أَحَدُكُمْ ضَالَّتَهُ فَلْيَأْخُذْهَا».
آری، آن سُخَنِ أَخ۟طَل نیز، کَلِمۀ حِکمتی است که مُؤمِنان بدان دَرخور بوده و خوب اِلتِقاطش کَرده‌اند! ... هَنِیئًا لَنَا!!
بُگ۟ذریم و بیَف۟زاییم که:
گُفته‌اند که خَلیل بنِ أَحمَدِ فَراهیدیِ بَص۟ری ـ رَحِمَهُ الله ـ، بسیار این بی۟تِ أَخطَل را بَرمی‌خوانده است (نگر: سیَر أَعْلامِ النُّبَلاء، الذَّهَبیّ، أَشرَفَ عَلَیٰ تَحقیقِ الکتابِ و خَرَّجَ أَحادیثَهُ: شُعَیب الأَرنَؤوط، ج 7، حَقَّقَ هٰذا الجُزءَ: عَلی أَبوزَی۟د، ط: 9، بَیروت: مؤَسَّسَة الرِّسالَة ، 1413هـ.ق.، ص 430).
وَ إِذا اف۟تَقَرتَ إِلَی الذَّخَائِرِ لَم۟ تَجِد۟
ذُخ۟رًا یَکُونُ کَصَالِحِ ال۟أَعمَالِ
(یَعنی: هرگاه که تو را به اندوخته‌ها و پَس‌اندازها حاجَت اُفتَد، هیچ اندوخته و پَس‌اندازی چونان أَعمالِ صالِح نمی‌یابی؛ ... و در یک کلام: بِهتَرین اندوخته و پَس‌اندازِ آدَمی، عَمَلِ صالِح است).
وان۟گَهی، راستی را، از نَغ۟ز۟بازی‌هایِ روزگار است که این کَلِمۀ حِکمَت که عُلَمایِ مُسَلمان از دیرباز در کُتُبِ تاریخ و أَدَب و مَواعِظ بدان گُواهی جُسته‌اند ـ از جُمله شیخِ نَبیل تَقی‌الدّینِ کَف۟عَمی در کتابِ مُحاسَبَة النَّف۟سِ نامبُردارش ـ، چُنان که در شُماری از آن کُتُب مُصَرَّح است، از سَرایَنده‌ای است نَصرانی و بَس بی‌پَروا که مُقَرَّبِ دربارِ بَنی‌أُمَیّه بوده است، یعنی: غياث بنِ غوثِ تَغ۟لبی مَعروف به «أَخ۟طَل» 1
این أَخ۟طَل، با فَرَزدَق و جَریر، سه شاعِرِ بُزُرگِ هَم۟روزگار و هَم۟طَبَقه اند.
باری، چه باک؟!
در نَهج‌البَلاغَه یِ شَریف ( نَهج‌البَلاغَة، حَقَّقَهُ وَ ضَبَطَ نَصَّهُ: الشَّیخ قَیس بَهجَت العَطّار، ط : 1، قُم: مُؤَسَّسة الرّافِد، 1431 هـ.ق.، ص 641، ش 74) خوانده‌ایم: «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ؛ فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَلَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ»، و در کتابِ شَریفِ کافی ( الرَّوضَة مِنَ الكافی، أَبوجَعفَر مُحَمَّد ب۟ن يَعقوب ب۟ن إِسحاق الكُلَي۟نیّ الرّازی، صَحَّحَه وَ قابَلَهُ وَ عَلَّقَ عَلَيْه: عَلی‌أَكبَر الغَفّاری، ط: 2، طهران: دار الكُتب الإِسلاميَّة، 1389 هـ.ق. / 1348 هـ.ش.، ص 167، ش 186) از قولِ إِمامِ صادِق ـ عَلَی۟هِ السَّلام ـ آمده است: «الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَحَيْثُمَا وَجَدَ أَحَدُكُمْ ضَالَّتَهُ فَلْيَأْخُذْهَا».
آری، آن سُخَنِ أَخ۟طَل نیز، کَلِمۀ حِکمتی است که مُؤمِنان بدان دَرخور بوده و خوب اِلتِقاطش کَرده‌اند! ... هَنِیئًا لَنَا!!
بُگ۟ذریم و بیَف۟زاییم که:
گُفته‌اند که خَلیل بنِ أَحمَدِ فَراهیدیِ بَص۟ری ـ رَحِمَهُ الله ـ، بسیار این بی۟تِ أَخطَل را بَرمی‌خوانده است (نگر: سیَر أَعْلامِ النُّبَلاء، الذَّهَبیّ، أَشرَفَ عَلَیٰ تَحقیقِ الکتابِ و خَرَّجَ أَحادیثَهُ: شُعَیب الأَرنَؤوط، ج 7، حَقَّقَ هٰذا الجُزءَ: عَلی أَبوزَی۟د، ط: 9، بَیروت: مؤَسَّسَة الرِّسالَة ، 1413هـ.ق.، ص 430).
- این أَخ۟طَل، با فَرَزدَق و جَریر، سه شاعِرِ بُزُرگِ هَم۟روزگار و هَم۟طَبَقه اند.
يكشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۲۰
