تاکُنون بسیاری از نُخ۟بگانِ فَرهَنگ و أَدَب و دیانَت دَربارۀ عَظَمَتِ مَقامِ عِلمی و پایگاهِ فَرهَنگیِ عَلّامه سَیِّد حَسَنِ تَقیٖزاده ـ تَغَمَّدَهُ اللهُ بِغُف۟رانِه ـ سُخَن گُفتهاند؛ از عَلّامۀ فَقید مُحَمَّدِ قَزوینی و اُستادِ زندهیاد مُجتبیٰ مینُویٖ بگیرید تا فَقیهِ مُحَقِّق آیةالله سَیِّد موسیٰ شبیریِ زَن۟جانی. یَکی از فَرزانگانی که دَر این باره سُخَن گُفته است، استادِ فُروزان۟یاد دکتر غُلامحُسَی۟نِ صَدیقی است ـ رَح۟مَةُ اللهِ عَلَی۟هِ رَح۟مَةً واسِعَةً ـ، و ستایشِ این دانِش۟وَرِ اُستاد از تَقیٖزاده، به گُمانِ این بَنده، ـ دَستِ کَم ـ از سه روی۟ أَهَمیَّتِ بسیار دارَد:
یَکی، آن که دکتر غُلامحُسَی۟نِ صَدیقی را أَهلِ نَظَر به صِدق و أَمانَت و پایبَن۟دیهایِ أَخلاقیِ وَسواس۟گونه میشناسَند و نیک میدانَند که دَر داوَری و دَر إِعطایِ أَلقاب و نُعوت، غالِبًا از بیپَروایی و باددَستی بَرکَران بود و دَر کاربُردِ لُغات و إِطلاقِ أوصاف دِقَّت و إِمساکِ نمایان میوَرزید و حَتّیٰ مَثَلًا مُقَیَّد بود واژۀ «جَناب» را که دَر این روزگاران از تَعارُفاتِ شایع و مُتَداوَلِ هَمَگانی شُده است، جُز از برایِ کَسی که از أَربابِ مَناصبی رَسمی چونان وزارَت و سفارَت بوده باشَد، به کار نَبَرَد و مَراتِب و سَوابق و مَدارِج را حَتّیٰ دَر این جُزئیّاتِ أوصاف و أَلقاب، مَل۟حوظ دارَد!!! (سَنج: یادنامۀ دکتر غُلامحُسَی۟نِ صَدیقی، گِردآوری و تَنظیم: دکتر پَرویزِ وَرجاوَند، چ: 1، تِهران: شرکتِ اِنتِشاراتیِ چاپخش، 1372 هـ.ش.، ص 282 و 283).
دیگَر، آن که دکتر صَدیقی، رَجُلِ سیاسی بود؛ تَقیٖزاده نیز؛ و صَدیقی دَر سیاست به راهی جُز راهِ تَقیٖزاده میرَفت و خُلاصه، آنچه صَدیقی دَر ستایِشِ تَقیٖزاده میگویَد، اَگَر گُواهی دَر حَقِّ «مُخالِف» مَحسوب نَباشَد، ـ لاأَقَل ـ گُواهی دَر حَقِّ کَسی است که صَدیقی با وی اِتِّحادِ مَشرَب نَداشته است.
سهدیگَر، این که دکتر صَدیقی، هَم به وُقوفِ تاریخی شُه۟ره است، و هَم به سَخ۟تگیریِ عِلمی دَر پَذیرش و تَحلیلِ گُزارشهایِ تاریخی؛ و آنچه دَر این باب میگویَد، اَلبَتّه از مَقولۀ تاریخ۟گُزاری است.
باری، "دکتر غُلامحُسَی۟نِ صَدیقی"یِ موصوف به أوصافِ پیشگُفته، دَربارۀ تَقیٖزاده گُفته است:
«... از زمانِ خواجه نصیرالدّینِ طوسی، یا بتحقیق: در این دو سه قَرنِ أَخیر، به وُسعَتِ مَعلوماتِ مَرحومِ تَقیٖزاده کَسی دَر ایران به عَرصۀ وُجود نیامده است.» (همان، ص 281).
وی دَر مقامِ مُقایسۀ عَلّامۀ قَزوینی با تَقیٖزاده نیز گُفته:
«مَرحومِ قَزوینی دُچارِ تَعَصُّب بود، و أَغلب دَر حاشیۀ کِتابها به آن عِدّه از مُؤَلِّفان و نویسَندگان که بَر خلافِ نَظَرِ او مَطلَبی نوشتهاند، بَد و بیراه و حَتّیٰ دُشنامهایِ رَکیک نوشته است؛ أَمّا تَقیٖزاده، نه دَربارۀ موضوعی تَعَصُّب میوَرزید و نه دَر غیبَتِ کَسی مَطلبی میگُفت ...» (همان، ص 281 و 282).
رَح۟مَةُ اللهِ عَلَی۟هِم! و غَفَرَ اللهُ لَنَا و لَهُم!
سه شنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۷ ساعت ۹:۵۴