هَرگاه از مُسْتَشْرِقانِ بُزُرگِ فَرَنگی و "غولـ"ـهایِ اِسْتِشْراق دَر سَدۀ نوزدَهُمِ میلادی سُخَن می‌رَوَد و داستانِ سَختْکوشی‌هایِ ایشان دَر جُستَن و خواندَن و بَررَسیدَنِ مَنابِعِ کُهَنِ تاریخ و فَرهَنگِ ما دَر میان می‌آیَد، یکی از نامهائی که دَر ذِهن و ضَمیرِ مَن بَر دیگَر نامها پیشی می‌گیرَد، نامِ «هایْنریٖش فِردينانْد ووستِنْفِلدِ 1 » آلمانی Wustenfeld ( حیات: 1223 - 1317 هـ.ق. / 1808 - 1899 م.) است أَهلِ هانوفِر که اُستادِ زَبانهایِ سامی و مُتَخَصِّص دَر زَبانِ عَرَبی بود و حُدودِ «200» کِتابِ نَفیس از مُتونِ عَرَبی را به چاپ رَسانید. از آن شُمار است: مُعْجَم مَا اسْتَعْجَمِ أَبوعُبَیْدِ بَكْریِ أَندَلُسی، و تَهْذيب الأَسماء وَ اللُّغاتِ نَوَوی، و أَخبارِ مَكَّه از چَند مُوَرِّخ: أَزْرَقی و فاكِهی و فاسی وابن ظُهَيْرَه و ...، و سيره ی ابنِ هِشام، و تاريخ المَدينَة مُستَخْلَص از کِتابِ سَمْهودی، و لُباب الأَنْسابِ ابنِ أَثیر، و طَبَقات الحُفّاظِ ذَهَبی، و الاشتِقاقِ ابنِ دُرَيْد، و مُخْتَلِفُ القَبائِل وَ مُؤتَلِفُها از ابنِ حَبيب، و المَعارِفِ ابنِ قُتَيْبَه، و المُشتَرِك وَضْعًا و المُختَلِف صُقْعًا از ياقوتِ حَمَوی، و مُعجَم البُلْدانِ هَمو، و وَفَیات الأَعْیانِ ابنِ خَلِّکان، و بَخشی از خِطَطِ مَقْریٖزی، و عَجائِب الْمَخْلوقاتِ قَزوینی، و آثار الْبِلادِ هَمو.
ووستِنْفِلد، تَأْلیفاتِ باأَهَمّیَّتی نیز دارَد.
گُفته‌اند که کارنامۀ ووستِنْفِلد، از چشم‌اندازِ پُرباری و غنیٰ، دَر میانِ مُستَشرِقان، تَنها با کارنامۀ مُستَشرِقِ هَمْوَطَنش، گوسْتاوْ لِبرِشْت فلوگِل (1802 ـ 1870 م.)، طَرَفِ نِسبَت است.
ویْ روشَنیِ دیدگانِ خویش را دَر میانِ سیاهی‌هایِ سُطورِ کِتابهایِ فَراوانی که چاپ کَرد وانِهاد و دَر سالهایِ پایانیِ زندگانی‌اَش نابینا شُده بود.
دَربارۀ ووستِنْفِلد نگَر: الأَعلام، خَیْرالدّینِ الزِّرِکْلی، ط: 15، بَیْروت: دارالْعِلم لِلمَلایین، 2002 م.، 8 / 99؛و: دایرةالمَعارفِ فارسی، به‌سَرپَرَستیِ غُلامحُسَینِ مُصاحِب و ...، ج 2، تِهران: شرکتِ سِهامیِ کِتابهایِ جیبی ـ وابَسته به: مُؤَسَّسَۀ اِنتِشاراتِ أَمیرکَبیر ـ، 1381 هـ.ش. ص 3189؛و: مَوسوعَة المُستَشْرِقین، الدُّکتور عَبْدالرَّحْمٰن بَدَوی، ط: 3، بَيْروت: دار العِلْم لِلمَلایین، 1993 م.، صص 399 ـ 402؛و: فَرهَنگِ خاوَرشناسان (دَر شَرحِ حال و خَدَماتِ دانِشمَندانِ ایرانْ‌شناس و مُسْتَشْرِقین)، أَبوالقاسِمِ سَحاب، چ:1، تِهران: شرکتِ طَبعِ کِتاب، 1317 هـ.ش.، ص 333 و 334.
مَنْ‌بَنده بارها با خود اندیشیده‌اَم که: اَگَر طالِبِ عِلْمی عادی چون مَن، تَنها هَمین مَتْنهایِ چاپْ‌کَردۀ ووستِنْفِلد را یکْبار بدِقَّت و حوصَله و إِمعانِ نَظَر دَر قیْدِ مُطالَعَت آوَرَد، یک "مُلّایِ حِسابی" و "فاضِلِ به‌دَردبخور"حاصِل خواهد شُد! ... و این کار، البَتّه هِمَّتی می‌خواهَد که هَمه کَس را نیست!
آری؛ چاپْ‌کَرده‌هایِ ووستِنْفِلد، خودْ، یک "کِتابْخانه" است!
این نام را، دَر مَنابِعِ فارسی، «وستنفلد» هَم ضَبط می‌کُنند. مَن از نویسِشِ دایرةالمَعارفِ فارسی پیرَوی کَرده‌ام.
ووستِنْفِلد، تَأْلیفاتِ باأَهَمّیَّتی نیز دارَد.
گُفته‌اند که کارنامۀ ووستِنْفِلد، از چشم‌اندازِ پُرباری و غنیٰ، دَر میانِ مُستَشرِقان، تَنها با کارنامۀ مُستَشرِقِ هَمْوَطَنش، گوسْتاوْ لِبرِشْت فلوگِل (1802 ـ 1870 م.)، طَرَفِ نِسبَت است.
ویْ روشَنیِ دیدگانِ خویش را دَر میانِ سیاهی‌هایِ سُطورِ کِتابهایِ فَراوانی که چاپ کَرد وانِهاد و دَر سالهایِ پایانیِ زندگانی‌اَش نابینا شُده بود.
دَربارۀ ووستِنْفِلد نگَر: الأَعلام، خَیْرالدّینِ الزِّرِکْلی، ط: 15، بَیْروت: دارالْعِلم لِلمَلایین، 2002 م.، 8 / 99؛و: دایرةالمَعارفِ فارسی، به‌سَرپَرَستیِ غُلامحُسَینِ مُصاحِب و ...، ج 2، تِهران: شرکتِ سِهامیِ کِتابهایِ جیبی ـ وابَسته به: مُؤَسَّسَۀ اِنتِشاراتِ أَمیرکَبیر ـ، 1381 هـ.ش. ص 3189؛و: مَوسوعَة المُستَشْرِقین، الدُّکتور عَبْدالرَّحْمٰن بَدَوی، ط: 3، بَيْروت: دار العِلْم لِلمَلایین، 1993 م.، صص 399 ـ 402؛و: فَرهَنگِ خاوَرشناسان (دَر شَرحِ حال و خَدَماتِ دانِشمَندانِ ایرانْ‌شناس و مُسْتَشْرِقین)، أَبوالقاسِمِ سَحاب، چ:1، تِهران: شرکتِ طَبعِ کِتاب، 1317 هـ.ش.، ص 333 و 334.
مَنْ‌بَنده بارها با خود اندیشیده‌اَم که: اَگَر طالِبِ عِلْمی عادی چون مَن، تَنها هَمین مَتْنهایِ چاپْ‌کَردۀ ووستِنْفِلد را یکْبار بدِقَّت و حوصَله و إِمعانِ نَظَر دَر قیْدِ مُطالَعَت آوَرَد، یک "مُلّایِ حِسابی" و "فاضِلِ به‌دَردبخور"حاصِل خواهد شُد! ... و این کار، البَتّه هِمَّتی می‌خواهَد که هَمه کَس را نیست!
آری؛ چاپْ‌کَرده‌هایِ ووستِنْفِلد، خودْ، یک "کِتابْخانه" است!
- این نام را، دَر مَنابِعِ فارسی، «وستنفلد» هَم ضَبط می‌کُنند. مَن از نویسِشِ دایرةالمَعارفِ فارسی پیرَوی کَرده‌ام.
پنجشنبه ۱۱ مهر ۱۳۹۸ ساعت ۸:۳۶
