هَرگاه از مُسْتَشْرِقانِ بُزُرگِ فَرَنگی و "غولـ"ـهایِ اِسْتِشْراق دَر سَدۀ نوزدَهُمِ میلادی سُخَن می‌رَوَد و داستانِ سَختْکوشی‌هایِ ایشان دَر جُستَن و خواندَن و بَررَسیدَنِ مَنابِعِ کُهَنِ تاریخ و فَرهَنگِ ما دَر میان می‌آیَد، یکی از نامهائی که دَر ذِهن و ضَمیرِ مَن بَر دیگَر نامها پیشی می‌گیرَد، نامِ «هایْنریٖش فِردينانْد ووستِنْفِلدِ 1

این نام را، دَر مَنابِعِ فارسی، «وستنفلد» هَم ضَبط می‌کُنند. مَن از نویسِشِ دایرةالمَعارفِ فارسی پیرَوی کَرده‌ام.

» آلمانی Wustenfeld ( حیات: 1223 - 1317 هـ.ق. / 1808 - 1899 م.) است أَهلِ هانوفِر که اُستادِ زَبانهایِ سامی و مُتَخَصِّص دَر زَبانِ عَرَبی بود و حُدودِ «200» کِتابِ نَفیس از مُتونِ عَرَبی را به چاپ رَسانید. از آن شُمار است: مُعْجَم مَا اسْتَعْجَمِ أَبوعُبَیْدِ بَكْریِ أَندَلُسی، و تَهْذيب الأَسماء وَ اللُّغاتِ نَوَوی، و أَخبارِ مَكَّه از چَند مُوَرِّخ: أَزْرَقی و فاكِهی و فاسی وابن ظُهَيْرَه و ...، و سيره ی ابنِ هِشام، و تاريخ المَدينَة مُستَخْلَص از کِتابِ سَمْهودی، و لُباب الأَنْسابِ ابنِ أَثیر، و طَبَقات الحُفّاظِ ذَهَبی، و الاشتِقاقِ ابنِ دُرَيْد، و مُخْتَلِفُ القَبائِل وَ مُؤتَلِفُها از ابنِ حَبيب، و المَعارِفِ ابنِ قُتَيْبَه، و المُشتَرِك وَضْعًا و المُختَلِف صُقْعًا از ياقوتِ حَمَوی، و مُعجَم البُلْدانِ هَمو، و وَفَیات الأَعْیانِ ابنِ خَلِّکان، و بَخشی از خِطَطِ مَقْریٖزی، و عَجائِب الْمَخْلوقاتِ قَزوینی، و آثار الْبِلادِ هَمو.
ووستِنْفِلد، تَأْلیفاتِ باأَهَمّیَّتی نیز دارَد.
گُفته‌اند که کارنامۀ ووستِنْفِلد، از چشم‌اندازِ پُرباری و غنیٰ، دَر میانِ مُستَشرِقان، تَنها با کارنامۀ مُستَشرِقِ هَمْوَطَنش، گوسْتاوْ لِبرِشْت فلوگِل (1802 ـ 1870 م.)، طَرَفِ نِسبَت است.
ویْ روشَنیِ دیدگانِ خویش را دَر میانِ سیاهی‌هایِ سُطورِ کِتابهایِ فَراوانی که چاپ کَرد وانِهاد و دَر سالهایِ پایانیِ زندگانی‌اَش نابینا شُده بود.
دَربارۀ ووستِنْفِلد نگَر: الأَعلام، خَیْرالدّینِ الزِّرِکْلی، ط: 15، بَیْروت: دارالْعِلم لِلمَلایین، 2002 م.، 8 / 99؛و: دایرةالمَعارفِ فارسی، به‌سَرپَرَستیِ غُلامحُسَینِ مُصاحِب و ...، ج 2، تِهران: شرکتِ سِهامیِ کِتابهایِ جیبی ـ وابَسته به: مُؤَسَّسَۀ اِنتِشاراتِ أَمیرکَبیر ـ، 1381 هـ.ش. ص 3189؛و: مَوسوعَة المُستَشْرِقین، الدُّکتور عَبْدالرَّحْمٰن بَدَوی، ط: 3، بَيْروت: دار العِلْم لِلمَلایین، 1993 م.، صص 399 ـ 402؛و: فَرهَنگِ خاوَرشناسان (دَر شَرحِ حال و خَدَماتِ دانِشمَندانِ ایرانْ‌شناس و مُسْتَشْرِقین)، أَبوالقاسِمِ سَحاب، چ:1، تِهران: شرکتِ طَبعِ کِتاب، 1317 هـ.ش.، ص 333 و 334.
مَنْ‌بَنده بارها با خود اندیشیده‌اَم که: اَگَر طالِبِ عِلْمی عادی چون مَن، تَنها هَمین مَتْنهایِ چاپْ‌کَردۀ ووستِنْفِلد را یکْبار بدِقَّت و حوصَله و إِمعانِ نَظَر دَر قیْدِ مُطالَعَت آوَرَد، یک "مُلّایِ حِسابی" و "فاضِلِ به‌دَردبخور"حاصِل خواهد شُد! ... و این کار، البَتّه هِمَّتی می‌خواهَد که هَمه کَس را نیست!
آری؛ چاپْ‌کَرده‌هایِ ووستِنْفِلد، خودْ، یک "کِتابْخانه" است!