مِهین اوستادِ منظومه هایِ غنائی در زبانِ پارسی ، داستانسَرایِ بزرگِ ایران زمین ، حکیم نظامیِ گنجه ای ، در شَرَفنامه ، در فرجامِ چند بیتِ بُلَندِ اندرزی ، فرموده است :

( شَرَفنامه ، تصحیحِ دکتر بهروزِ ثَروَتیان ، چ : 1 ، تهران : مؤسَّسۀ انتشاراتِ أَمیرکبیر ، 1386 هـ . ش . ، ص 199 / بندِ 29 ، بیتِ 9 ).


حکیم خاقانیِ شَروانی که از هَمروزگارانِ «جادوسُخَنِ جَهان» ، استاد نظامیِ گنجه ای ، و چون او از سَرآمدانِ شِعرِ فارسیِ اَرانی است ، در قالبِ قِطعه سُروده است :

( دیوانِ خاقانی ، ویراستۀ میرجلال الدّینِ کَزّازی ، چ : 1 ،تهران : نشرِ مرکز ، 1375 هـ . ش . ، 2/1127 و 1128 ).


چُنان که دیدید ، حکیم خاقانیِ شَروانی به «مَثَل»بودنِ این مضمون تصریح کرده است . وانگهی ، از این که هم «خاقانی» یِ زادۀ شَروان و هم «نظامی» یِ باشَندۀ گنجه ، این مضمون را در سُروده هایِ خود آورده اند ، می توان احتمال داد که در آن روزگاران در سرزمینِ اَران ، این داستان / مَثَل زَبانزَد بوده است .
به هر روی ، داستان / مَثَلِ یادشده از أَمثالِ کهنِ فرهنگِ ماست که آن دو سُخَنسَرایِ بزرگ باُستادی به نظمش آورده اند .

زنده یاد علّامه علی أَکبَرِ دهخدا در أمثال و حِکَم (2/730 ) آورده است : « خر را که به عروسی می برند برایِ خوشی نیست ، برایِ آبکشی است !» ؛ و پَسانْ تر ( همان ، 2/734 ) هر دو سُرودۀ نظامیِ بزرگ و خاقانیِ سترگ را یاد کرده است.
از قطعۀ حَکیم خاقانی آنچه زَبانزَد شده ، همین بخشِ مَثَلیِ آن است ، با تفاوُتَکی در ضَبط که مُقتضایِ اِنفِصالِ آن از بیتهایِ سابق بوده است :

( أمثال و حِکمِ دِهخُدا ، 2/734 ).

جَنابِ شیخ بَهاء الدّینِ عامِلی معروف به شیخ بَهائی ـ قَدَّسَ اللهُ رُوحَهُ العزیز ـ ، در کشکولِ اَرج آورِ خویش ، همین سه بیت را از قولِ «خاقانی» آورده است ؛ البتّه با ضبطِ « یک خری را به عروسی ... »
( الکشکول ، تحقیق : السَّیِّد محمَّد السَّیِّد حُسَین المُعَلِّم ، ط :1 ، قم : المکتبة الحَیدَریَّة ، 1427 هـ . ق . / 1385هـ . ش . ، 1/376 ، ش 888 ؛ و : همان ، چاپِ سنگی ، ص ۱۱۶ ) .