عَلّامۀ نَبیل، سَیِّد عَلی خانِ مَدَنیِ شیرازی ( 1052 ـ 1120 هـ. ق.) ـ قَدَّسَ اللهُ نَف۟سَه وَ طَیَّبَ رَم۟سَه ـ، در کتابِ جَلیلِ أَنوار الرَّبیع، در گُفت و گوی از «الجِناس التّام و المُطَرَّف»، دو بیتِ « أَقُولُ لِظَب۟یٍ مَرَّ بِی وَه۟وَ رَاتِعٌ / أَأَن۟تَ أَخُو لَي۟لىٰ؟! فَقَالَ: يُقَالُ / فَقُل۟تُ: يُقَالُ ال۟مُستَقِيلُ مِنَ ال۟هَوىٰ/ إِذَا مَسَّهُ ضُرٌّ؟! فَقَال: يُقَالُ» را آورده است و در إِدامه نوشته:
«و ذَکَر الثَّعالِبیُّ فی الیَتیمَةِ: انّ البیتَ الأوّلَ للمَجنون و الثّانیَ لأبی الحسن بن أَحمَد بن رامین، مُجیزًا به بیتَ المَجنون؛ و اللهُ أَعلَم. »
( أَنوار الرَّبیع فی أَنواع البَدیع، حَقَّقَه و تَرجَمَ لِشُعَرائِه: شاکر هادی شکر، ط: 1، النَّجف الأَشرَف، 1388 هـ. ق.، 1/ 158).
طابِعِ فاضِلِ أَنوار الرَّبیع، شاکر هادی شکر( فـ: 1992 م.) ¹ دربارۀ شاکر هادی شکر، نگر: مُعجَمُ الأُدباءِ من العَصرِ الجاهِلیّ حَتّیٰ سَنَة 2002 م.، کامِل سَلمان الجبوری، ط : 1 ، بَی۟روت : دارالکتب العِلمیَّة،1424 هـ . ق . / 2003 م.، 3 / 124. ، در حاشیه نوشته است:
«لقد تصفّحتُ کتاب یتیمة الدّهر ورقة ورقة فلم أَجد۟ فیه أَیّ ذِکرٍ لأبی الحسن بن أَحمد بن رامین؛ کما لم أَجد البیتینِ الّذَین ذکرهما المؤلّف؛ ولا یستبعد انّی أصبت بشرودِ الذّهن أَثناء التَّحَرِّی فخانَنی البصر.»
(همان، همان ج، همان ص، هامِش).
خُدای۟ او را پاداشِ نیکو دِهاد که رَنجِ تَفَحُّص و تَحَرّی و تَصَفُّح را بر خویش هَموار داشته و روشنایِ دیدگانش را در میانِ سَواد و بَیاضِ أوراقِ یَتیمَة الدَّه۟ر به وَدیعَت نِهاده است تا راه را بر "مَن" و "شُما"یِ خواننده هَموار کُنَد و أَذهانِ طَلَبۀ عُلوم و جویَندگانِ أَدَبیَّت و عَرَبیَّت را روشنی بخشَد!
راست۟ آنَست که نه طابِعِ أَنوار الرَّبیع را ـ رَحِمَهُ اللهُ تَعالیٰ ـ که گفته است این بیتها را در یَتیمَة الدَّه۟ر نیافته، سَهوی افتاده است، و نه صاحِبِ أَنوار الرَّبیع را ـ أَج۟زَلَ اللَّهُ مَثوبَتَه وَ رَفَعَ دَرَجَتَه ـ که گُفته این بیتها را در یَتیمَة الدَّه۟ر دیده.
أَبومَن۟صور عَبدالمَلِکِ ثَعالِبیِ نیشابوری (فـ: 429هـ.ق.) را ـ تَغَمَّدَهُ اللهُ تَعَالیٰ بِغُف۟رانِه ـ، کتابی است کِرامند و بیش۟ بَها به نامِ یَتیمَة الدَّه۟ر که مَعروفِ هَمگِنان است؛ و بر این یَتیمَه، تَتِمَّه ای پُراَرج نوشته است که از قَدیم برخی آن را با خودِ کتابِ گِران ارزِ یَتیمَة الدَّه۟ر پیوسته مَحسوب می داشته اند، و در طَبعِ أَخیرِ بَی۟روت هم ( یَتیمَة الدَّه۟ر فی مَحَاسِنِ أَه۟لِ العَص۟ر، شَرح و تَحقیق: الدّکتور مُفید مُحَمَّد قمیحة، 5ج، ط: 1، بَی۟روت: دار الکُتب العِلمیَّة، 1403هـ.ق. )، آن را به عنوانِ دفترِ پنجمِ یَتیمَه نِهاده و نَشر داده اند.
آن دو بیتِ مَطمَحِ نَظَرِ سَیِّد عَلی خانِ مَدَنیِ شیرازی در همین تَتِمَّه آمده است (سَنج: یَتیمَة الدَّه۟ر فی مَحَاسِنِ أَه۟لِ العَص۟ر، شَرح و تَحقیق: الدّکتور مُفید مُحَمَّد قمیحة، 5 / 145 و 146)، و خان ـ عَلَی۟هِ الرَّحمَةُ و الرِّض۟وان ـ به عادتِ بَعضِ قُدَما که مُل۟حَقاتِ کُتُب را با مُتونشان یکی می شمرده و یک۟ کاسه می کرده اند، آن بیتها را به یَتیمَه نسبت داده. طابِعِ أَنوار الرَّبیع هم تنها در "متنِ" خودِ یَتیمَه به جُست و جویِ بیتها پرداخته، نه تَتِمَّهیِ آن، و البتّه آنها را نیافته است. رِض۟وانُ اللهِ عَلَیهِمَا!